[ Pobierz całość w formacie PDF ]
sądów; krytycznie odnoszą się do rewolucji i reform głęboko ingerujących w Zycie społeczne.
Stosunek do demokracji: wg k. demokracja przedstawicielska jest ustrojem najlepiej godzącym autorytet państwa i
wolności obywateli; opowiadają się za władzą elit i bezwzględnym respektowaniem zasady rządów prawa.
Gospodarka: powinna opierać się na prywatnej wolności i zasadzie wolnej konkurencji; akceptują politykę reform
gospodarczych i socjalnych
Liberalizm:
Wartości: wolność, indywidualizm, racjonalizm, równość wobec prawa, tolerancja, pluralizm, własność prywatna.
Rola jednostki: jednostka stanowi miejsce centralne; 1. to realiści, którzy obok pozytywnych cech widza cechy ujemne;
zakładają ze człowiek myśli i działa racjonalnie; rozbudowują koncepcje praw człowieka; odrzucają działania zmierzające do
zniewolenia jednostki.
Społeczeństwo: wszyscy ludzie są równi- warunek niezbędny do osiągnięcia pomyślności i szczęścia w życiu jednostki;
instytucje polityczne i ekonomiczne powinny stwarzać ludziom warunki do korzystania z przyrodzonych im praw, ale o swój
dobrobyt człowiek musi zabiegać samodzielnie;
Państwo i system polityczny: państwo powinno stworzyć warunki do swobody działania i realizacji swych praw przez
jednostkę; państwo powinno spełniać tylko funkcje podstawowe- tzw,: nocny stróż"
Gospodarka: zasada wolnego rynku; idea leseferyzmu; niewidzialna ręka rynku"- symbol ładu gospodarczego opartego na
prywatnej własności; koncepcja demokracji parlamentarnej i gospodarki rynkowej;
74. Socjalizm utopijny i jego przedstawiciele - Owen, Fourier, Saint-Simon.
^Socjaliści utopijni krytykowali kapitalizm, odkrywali jego wady i sprzeczności. Pełni byli wiary w lepszą przyszłość
' ludzkości. Głosili idee demokracji politycznej i społecznej. Poglądy ich przepajały elementy fantazji i utopii, nie potrafili
stworzyć ani precyzyjnego obrazu przyszłego społeczeństwa, ani tym bardziej wskazać dróg, które by do niego zaprowadziły.
Ze swymi apelami zwracali się do wszystkich klas mając nadzieję, że staną się one promotorami socjalistycznych przemian.
Najwybitniejszymi przedstawicielami byli:
a) Claude Henri Saint-Simon: przeprowadził ostrą krytykę ustroju kapitalistycznego. yródła współczesnego zła upatrywał
w braku oświecenia ludu. Podkreślał wielką rolę nauki i techniki, gardził prawnikami i filozofami. Uważał, że przyszłość
społeczeństwa ukształtują ci, którzy tworzą realia gospodarcze: uczeni-technicy i przemysłowcy. Był zwolennikiem
historyzmu w ujmowaniu przemian społecznych. Sformułował słynne prawo trzech stadiów rozwoju umysłu ludzkiego
(teologicznego, metafizycznego i pozytywnego).
Chciał przebudować ustrój społeczny - usunąć wady systemu kapitalistycznego przez wprowadzenie racjonalnej
organizacji produkcji i stworzenie społeczeństwa industrialnego. Występował przeciwko koncepcji rewolucyjnych
przeobrażeń społecznych, które są szkodliwe dla rozwoju produkcji. Uważał, że przekona warstwy oświecone i
posiadające o swojej słuszności.
System industrialny powinien być urzeczywistniony w interesie ludu, ale bez jego udziału. Los ludu ulegnie zasadniczej
poprawie, gdy władzę przejmą robotnicy i bankierzy.
b) Charles Fourier; krytykował anarchię produkcji - zródło kiyzysów ekonomicznych, społecznych i politycznych.
Przyczyną zła jest rozdrobnienie własności oraz pasożytnictwo handlu. Chciał wprowadzić ustrój oparty na
uspołecznieniu środków produkcji. Był autorem swoistej filozofii historii. Całe dzieje ludzkości przedstawił jako ciągły
ruch postępowy.
Stwierdzał, że kapitalizm to ustrój występny. Stworzył koncepcję idealnego ustroju pozbawionego wszelkiego przymusu.
Każdy miałby w nim prawo do pracy a zarazem wolność jej wyboru. Podział dochodów dokonywałby się stosownie do
wkładu pracy i talentu.
Droga do urzeczywistnienia tego ustroju prowadziła przez propagandę i perswazję. Fourier nie uwzględniał jednak
antagonizmów we współczesnym społeczeństwie i nie wyodrębniał proletariatu jako podstawowej siły społeczeństwa
kapitalistycznego.
c) Robert Owen: uważał, że człowiek jest wytworem środowiska, że można go zmienić zmieniając jednocześnie
otoczenie. Jeżeli ludzie są zli i popełniają przestępstwa, to winien jest temu ustrój społeczny, w którym żyją i działają.
Należy tak przebudować środowisko, wychowanie i życie ludzi, aby wpoić im przeświadczenie, że szczęście każdego
29
49
może być zapewnione tylko w takim stopniu, w jakim wzrasta szczęście innych (nowa koncepcja utylitaryzmu).
Należy dążyć do zniesienia podziałów klasowych między ludzmi.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]